Szczyrk


Pierwsze zapiski o istnieniu wioski o nazwie Szczyrk, położonej w górach w obszarach zakonu Cystersów datuje się na XV w. Następnie Szczyrk stał się częścią Księstwa Łodygowickiego.
W XVI i XVII wieku tereny te zostały zasiedlone przez ludność pasterską z południa Europy-Wołochów, a także przez ludność polską, która uciekła z nad Wisły. Włosi prowadzili na tych terenach gospodarkę pastersko-zarębniczą. Strzegli oni granic Księstwa Łodygowickiego dając znak o zbliżających się zagrożeniach. Pochodzenie nazwy miejscowości jest różnie interpretowane . Niektórzy sadzą, że pochodzi ona od odgłosu "szczyrkania" dzwonków uwiązanych u szyi owiec. Inni przypisują nazwę "szczyrkaniu" narzędzi rolniczych podczas uprawy kamienistej ziemi. Wybitny kronikarz ziemi Żywieckiej Andrzej Komoniecki twierdził, że chodziło o odgłos "szczyrkania" wody w górskich potokach.

Szczyrk jako miejscowość turystyczna stał się popularny zaraz po I wojnie światowej, kiedy nastąpił gwałtowny rozwój przemysłu w Bielsku-Białej. Bogaci fabrykanci wybudowali wtedy pierwsze pensjonaty w Szczyrku, doceniając malownicze położenie tej miejscowości i panujący w niej mikroklimat. Do II wojny światowej wybudowano ich blisko 10. Rozpoczęła się także modernizacja głównej drogi, która trwa do dziś. W 1924 r. powstało pierwsze schronisko na Skrzycznem. Szczyrk stał się bazą wypoczynkową dla Bielska, a w czasach powojennych dla śląska i całej Polski. Powstawały w nim skocznie oraz trasy narciarskie. Centralny Ośrodek Sportowy wybudował wyciąg krzesełkowy na Skrzyczne, natomiast górnicy wybudowali wyciągi orczykowe. Ludność miejscowa zmieniła zupełnie swoje zajęcia, zniknęły małe gospodarstwa rolne, a w ich miejscu powstały kwatery prywatne, pensjonaty, hotele, restauracje, bary, puby oraz kawiarnie.

Szczyrk w obecnych czasach jest bardzo rozległą miejscowością. Jego powierzchnia wynosi prawie 40 km2 i rozciąga się na przestrzeni 8 km w dolinie Żylicy i około 2 km w dolinie Bilej. Granice Szczyrku biegną otaczającymi go pasmami górskimi. W dniu 1 stycznia 1973 r. Szczyrkowi zostają nadane prawa miejskie.

Szczyrk jest jedna z najchętniej odwiedzanych miejscowości wypoczynkowych w kraju.
Posiada bazę noclegowa zdolną pomieścić szerokie rzesze turystów oraz miłośników sportów zimowych. Zarówno zimą jak i latem jest doskonałym miejscem do spędzania wolnego czasu. Odbywają sie tu liczne imprezy folklorystyczne, dzięki którym turysta poznaje regionalną kulturę. Otoczenie Szczyrku stanowią góry Beskidu śląskiego, takie jak: Skrzyczane, Klimczok i Skalite przyciągające miłośników wędrówek górskich oraz białego szaleństwa. Ze Szczyrkiem kojarzone są dwie legendy: legenda Ondraszka i legenda Klimczaka.

Ondraszek w beskidzkich legendach opisywany jest jako szlachetny i mądry dobroczyńca, walczący z ludzką krzywdą i nędzą. Historie przekazywane z pokolenia na pokolenie ukazują go jako człowieka o nadludzkich zdolnościach. Ondraszek to nie tylko beskidzka legenda, to przede wszystkim postać historyczna. Był jednym z najsłynniejszych beskidzkich harnasiów. Urodził się w 1680 roku na śląsku Cieszyńskim w Janowicach. Wywodził się z rodziny miejscowego wójta, więc gdyby nie konflikt z prawem, jego życie nie wyglądałoby tak barwnie. Prawdopodobnie odziedziczyłby urząd i przeszedłby do historii jako mało znacząca postać. Z faktów wynika, że młody Ondraszek uciekł przed poborem do wojska a swą grupę stworzył z dezerterów. Wraz z kompanami działał na terenie Beskidu śląskiego, Żywiecczyzny, północnej Słowacji i Morawach. W wieku 35 lat został zamordowany przez swojego towarzysza. Prawdopodobnie czyn ten związany był z wysoką nagrodą, jaką ówczesne władze wyznaczyły za głowę Ondraszka.

Wedle podań ludowych Klimczak pochodził ze szlachetnego rodu i służył na dworze bialskiego księcia. Nie mogąc patrzeć na zło jakie wyrządzał on poddanym zbuntował się, za co został wychłostany. To skłoniło go do opuszczenia dworu i skazania się na żywot zbójnika. Dla ludu Beskidu śląskiego i Żywiecczyzny, Klimczak był harnasiem sprawiedliwym, szlachetnym i bezlitosnym dla wrogów. W rzeczywistości miał on jednak niewiele wspólnego z legendą. Na sławę Klimczaka składają się historie trzech XVII-wiecznych zbójników, którzy nosili to samo nazwisko. Wojciech i Mateusz Klimczakowie słynęli z niewybrednych metod postępowania z ofiarami. Łupili gospodarzy, mieszczan a nawet księży, co bulwersowało władze i prosty lud. Obaj zginęli powieszeni za żebro na haku. Jan Klimczak wraz z grupą innych rozbójników grasował na terenie Beskidu śląskiego. Podczas wojny ze Szwedami wsławił się bohaterską postawą i odwagą, za co wraz z kompanami został ułaskawiony przez króla Jana Kazimierza. Prawdopodobnie to oni przyczyniły się do powstania legendy o harnasiu Klimczaku.